kutuplardan çöllere farklı iklimler
kutuplardan çöllere degişen iklim hakkında bilgi
Bilim çevrelerinin en iyimser tahminlerine göre, 20-30 yıl içinde dünyadaki canlı türlerinin beşte biri, soylarının tükenme tehlikesi altında bulunuyorİnsanoğlunun, modernleştikçe doğanın eski ev sahiplerini tüketmesinin yaratacağı sonuçları, bilim insanları bile kestiremiyor Modern insanın yol açtığı tür katliamlarının, yakın jeolojik devirlerde gözlenen kayıplardan 400 kat daha hızlı olduğu ifade ediliyor
Canlıların Azalmasının Nedenleri
Bilinçsiz Avlanma:
Canlı Türlerinin Korunması amacıyla her yıl Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından süreli ya da süresiz Av yasakları getirilmektedir Ancak bu yasaklar yeterli olmamakta, türler bu yüzden yok olmaya devam etmektedir
Tarım İlaçları:
Özellikle tarımda kullanılan ilaçlar bazı canlılar için ölümcül nitelik taşımakta, bu canlıların yok olmasına neden olabilmektedir Sadece tarımda değil günlük hayatta kullandığımız birçok kimyasal madde doğal yaşamı tehdit etmektedir
Dğal Yaşam Alanlarının Azalması:
Kimi canlılar sadece belli özellikleri taşıyan çevrelerde hayatlarını sürdürebilirler Habitat olarak da tanımlanabilen doğal yaşam alanının yok olması o bölgeye özgü canlıların tükenmesine neden olmaktadır
Orman ve Su Kaynaklarındaki Azalmalar:
Bilindiği gibi orman ekosistemi milyonlarca çeşit canlı türünün yuvasıdırOrmanların zarar görmesi tüm bu canlıların yaşamını, geleceğini ve soyunun devamını etkiler Her yıl hektarlarca orman bilinçsizliğimizden dolayı yok olmaktadır Bu da ormanlarla beraber birçok canlının da yok olmasını beraberinde sağlamaktadır
Su kaynaklarının yok olması birçok canlının en doğal gereksinimi olan su ihtiyacını karşılaması önünde engel oluşturmaktadır
İklim Değişikliği:
Canlı türlerinin yaşayabildikleri belirli iklim koşulları vardır Günümüzde küresel ısınma, ozon tabakasının delinmesi, bitki örtüsünün bozulması ve diğer nedenlerden dolayı iklim yapısı değişen birçok bölge vardır Dolayısıyla bu bölgede yaşayan kimi canlılarında bu sebepten dolayı nesilleri tehlike altındadır
Nesli Tükenme Tehlikesi Altındaki Canlılar İçin Neler Yapılıyor?
Türleri Yaşatma Komisyonu (Species Survival Commission - SSC); türleri, neslinin tükenmesi risk potansiyeli açısından sınıflandırmak amacıyla, çeşitli tehdit kategorileri oluşturmuştur ‘Bu kategorilerden herhangi birine ait olma’ kriterini taşıyan türler; Kırmızı Bültenlere ve Kırmızı Veri Kitaplarına (kırmızı-alarm verilen türler için) dahil edilmektedir Bu çalışmaların amacı, tehdit altındaki türlere ait veri-tabanını geliştirmek, türlerin koruma öncelikleri için temel bir oluşum hazırlamak ve kurtarma çabalarının etkinliğini izlemektir
Yeni kategoriler, 1994 yılında geliştirilmiştir Bu kategori, 10 adet bölüm altında ele alınmaktadır:
- Nesli tükenmiş, - Yaban Örtenimde Nesli Tükenmiş, - Hassas,
- Nesli Tehlikede, - Kritik Olarak Nesli Tehlikede, - Korumaya Bağımlı,
- Tehlikeye Yakın, - Az İlgi Duyulan, - Eksik Veri,
- Değerlendirilmemiş Veri
Kritik Olarak Nesli Tehlikede, Nesli Tehlikede olan ve Hassas kategorileri için, detaylı kriterler oluşturulmuştur
Her bir kategori, aşağıda verilen ayni 5 kriteri kullanmaktadır:
- Popülâsyon ve Habitat Azalması,
- Habitat Alanı,
- Popülasyon Bölünmesi veya Ayrılması,
- Popülasyon sayısı
- Popülasyon Yaşam Analizi
Her bir kategori için, farklı sayısal eşik değerler kullanılmaktadır
1995 yılında 1500 bilim adamının Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) için yaptığı tahminlere göre dünyada 14 milyon tür bulunmakta ve bunun sadece 17 milyonu bilimsel olarak tanımlanmış ve isimlendirilmiş durumdaHenüz tanımlanamayan türlerin çoğunun mikroorganizmalar ve mantarlar olduğu düşünülüyor Aynı çalışmada 14 milyon türün %5-20 sinin yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğu belirtiliyor Yeni türlerin ortaya çıkması ve bazı türlerin yok olması aslında doğal bir süreçtir Günümüzdeyse insan etkisi nedeniyle bu yok olma süresi doğal sürece göre çok daha fazla kısalmıştır
Türkiye’de Nesli Tükenen Canlılar:
Sırtlan, büyük etoburlar, Anadolu parsı, kelaynak, toy, deniz kaplumbağaları, yırtıcı kuşlar, iç su balıkları, Türkiye’nin orkideleri, Datça hurması, mısır meyve yarasası kelebekler, yunuslar başlıklı yazılarla Anadolu da yaşam alanlarının yok olması nedeniyle nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan canlı türleri ele alınıyor Anadolu’nun çok daha yüksek sayıda tehlike altındaki türü bir arada barındıran alanları kırmızı Boşluk olarak adlandırılıyor ve bu alanlar harita üzerinde gösteriliyor
Nesli tükenen memeliler arasında, özellikle kaplan, panter, aslan, Asya fili, yaban öküzü ve çıta, başı çekiyor Türkiye’de kaplan türü hakkında son kayıt, 1970′de Hakkâri Uludere’deki avlama sonrasında tutuldu Anadolu’da İÖ 51 yılından beri yaşadığı bilinen parsla ilgili 1946′da İzmir’de kayda alınan fotoğraf, son örnek oldu
Anadolu’nun Batı, Orta, Güney ve Güneydoğu bölgelerinde 12 yüzyılın sonuna kadar yaşadığı bilinen aslan ise en son 19 yüzyılın ikinci yarısında görüldü
Asya fili ve yaban öküzü, Anadolu’da, İÖ 1 yüzyıl başlarına kadar yaşadıGüneydoğu Anadolu’da yaşayan çita ise 19 yüzyıldan sonra görülmedi
Nesli Tükenen Bitkiler:
Bitkilerin durumu da hiç iç açıcı değil 254 bitkinin de nesli tehlikede En önemlileri ise kardelen, siklamen, karçiçeği, göl soğanı, orkide, lale soğanı olarak sıralanıyor Bu bitkiler kaçakçıların gözbebeği… Canlıların yaşam alanları olan sulak alanların 200 bin hektarını da kurutmayı başararak “kurak alanlara” çevrilmiştir
1. Ekvatoral İklim
2. Tropikal İklim (Subtropikal - Savan)
3. Muson İklimi
4. Çöl İklimi (Sıcak ve Kurak İklim).
5.Akdeniz İklimi
6.Karasal İklim:
7.Step İklimi (Yarıkurak İklim)
Step iklimi, bir geçiş iklimi özelliği gösterir. Üç gruba ayrılır
8.Tundra İklimi (Kutup altı İklimi
9. Kutup İklimi