arkadaşlar ne olur yarın yazılı var kipler hakkında bilgi yazın
Facebook ile BağlanınGiriş / Kayıt Anasayfa / Seyahat / 7. Sınıf Türkçe Kipler Öne Çıkan İçerikler Keşfet Diğer İçerikleri Diğer Yazıları Kuşlar neden V şeklinde uçar?...Teknoloji Tasarım Dersi...8. Sınıf Fiilimsiler Çalışma Kağıdı...8. Sınıf Kitapları...Kıssadan Hisse...GELECEK YIL NEREDE OLACAKSINIZ?...Destek ve Hareket Sistemi... Panolarım Tüm İçeriklerim İlgili Video okul357 3 yıl önce Facebook'ta Paylaş 14618 7. Sınıf Türkçe Kipler
Kipler ikiye ayrılır;
• HABER(BİLDİRME) KİPLERİ
• Öğrenilen Geçmiş Zaman
Daha önce de açıkladığım gibi bir oluşun başkasından duyulduğunu öğrenildiğini gösterir.Eki -miş ‘tir.Örneğin: Dün sinema çok güzelmiş.Çekimlenişi; gelmişim, gelmişsin, gelmiş; gelmişiz, gelmişsiniz, gelmişler.
• Görülen Geçmiş Zaman
Bu zamanın oluşunun da geçmişte gerçekleştiğini ve oluşun kesinlikle bilindiğini biliyoruz. Eki -di’dir. Örneğin; Ayşe kütüphaneye gitti. Çekimlenişi; geldim, geldin, geldi; geldik, geldiniz, geldiler.
Şimdiki ZamanOluşun şimdiki zamanda olduğunu ve hareketin devam etmekte olduğunu gösterir. Eki “-yor”dur. Örneğin; Çocuklar ders çalışıyor. Çekimlenişi; geliyorum, geliyorsun, geliyor; geliyoruz, geliyorsunuz, geliyorlar.
• Gelecek Zaman
Henüz gerçekleşmemiş bir oluşun gerçekleşeceğini bildirir. Eki”-ecek”tir. Örneğin; Ahmet işe gidecek. Çekimlenişi; geleceğim; geleceksin, gelecek; geleceğiz, geleceksiniz, gelecekler.
• Geniş Zaman
Daha öncede söylediğim gibi geniş zaman herhangi bir hareketin zaman içinde gerçekleşeceğini bildirir. Eki “-()r”dir. Örneğin; Her zaman saçını tarar. Çekimlenişi; gelirim, gelirsin, gelir; geliriz, gelirsiniz, gelirler.
• DİLEK KİPLERİ
• Gereklilik Kipi
Bir hareketin yapılma zorunluluğunu belirtir. Eki “-malı,-meli”dir. Örneğin; Okula gelmeliyiz. Çekimlenişi; gelmeliyim, gelmelisin, gelmeli; gelmeliyiz, gelmelisiniz, gelmeliler.
• Emir Kipi
Bir hareketin yapılması için emredilir. Örneğin; Ali buraya gel. Çekimlenişi; geleyim, gel, gelsin; gelsek, gelseniz, gelseler.
• Koşul(Şart) Kipi
Sözcüğe koşul anlamını kattığını daha önce söylemiştim. Eki “-sa,-se”dir. Örneğin; Annem yemek yapsa. Çekimlenişi; gelsem, gelsen, gelse; gelsek, gelseniz, gelseler.
• İstek Kipi
Sözcüğe isteme anlamı katar. Eki -a,-e’dir. Örneğin; Biraz ders çalışayım. Çekimlenişi; geleyim, geles
Haber kipleri bir fiilin (eylemin) hangi zaman aralığında (geçmişte, şu anda, gelecekte veya geniş zamanda) gerçekleştiğini bildirirler. Haber kiplerinin ekleri fiil köklerine zaman kavramı kazandırırlar. Bu nedenle haber kiplerine zaman kipleri de denir. Ekleri: -ecek, -r, -di, -miş, -yor olan zaman kipleri beşe ayrılır:
Geniş zaman-r ekiyle oluşturulur:
bakarsın, sorar Gelecek zaman-ecek eki ile oluşturulur:
Yazacak Şimdiki zaman-yor eki ile oluşturulur:
Geliyor Görülen geçmiş zaman-di eki ile oluşturulur:
Baktı Doydum Duyulan (öğrenilen) geçmiş zaman-miş eki ile oluşturulur
Öğrenmişler Dilek Kipleri Ana madde: Dilek kipiİstenilen veya tasarlanan bir hareketi anlatan kiplerdir. Bu kiplerde açıkça bir zaman ifadesi bulunmaz. Ekleri: -meli, -se, -e ve eksiz emir haliyle birlikte dilek kipleri dörde ayrılır:
Emir kipiEmir kipinin eki yoktur. Emir kipinde çekilen bir fiilde yalnızca fiil kökü ve şahıs eki bulunur. Bütün dillerde bu kip, âcil durumlarda da kullanıldığından fiilin en kısa şeklidir. Örnek: gel, gel-sin, gel-iniz; git, git-sin, gid-iniz
Gereklilik kipiTürkçede -malı -meli ekleriyle oluşturulur.
düş-meli, git-meli, al-malı İstek kipiTürkçede -a, -e ekleriyle oluşturulur.
gel-e-y-im, gid-e-lim" Şart kipiTürkçede -se ekiyle oluşturulur.
O gelirse bende gelirim. Çekimli fiillerÇekimli fiil, kip halindeki bir fiilin herhangi bir şahıs ekiyle ifade edilmiş halidir. Örnek:
Gör+dü+m (bilinen geçmiş zaman, 1. tekil şahıs)Çekimli bir fiilde sırayla şu üç bölüm bulunur:
Fiil kök veya gövdesi Kip eki Şahıs ekiKip ekleri, fiil kökünden sonra gelerek ona zaman mânâsı veya tasarlanan, istenen bir hareketle ilgili mânâ kazandırır. Sadece kip eki almış olan bir fiil, o fiilin üçüncü tekil şahıs için çekilmiş haliyle aynıdır:
Gitti (gitmek fiilinin bilinen geçmiş zaman kipi) Gitti (gitmek fiilinin bilinen geçmiş zamanda 3. tekil şahıs çekimiBu kuralın bir tek istisnası vardır. Emir kipinin kip eki olmadığı için yalın haldeki kök, emir kipinin 2. tekil şahıs çekimi ile aynıdır:
Dinle (dinlemek fiilinin emir kipi) Dinle (dinlemek fiilinin emir kipinde 2. tekil şahıs çekimi)Çekim örneği:
ŞahısÇekimi1. tekil çalış-ı-yor-um 2. tekil çalış-ı-yor-sun 3. tekil çalış-ı-yor 1. çoğul çalış-ı-yor-uz 2. çoğul çalış-ı-yor-sunuz 3. çoğul çalış-ı-yor-larBir çekimli fiilde iki kip eki de bulunabilir. Bu tür fiillere bileşik zamanlı fiiller denir.
Birleşik zamanlı fiillerBirleşik zamanlı fiiller iki kip eki almış fiillerdir.
Hikâye kipi ile oluşturulanlarAna kipin sonuna -di ekleyerek oluşturulur:
Giderdi (geniş zamanın hikâyesi) Gelecekti (geniş zamanın hikâyesi) Duymuştu (geniş zamanın hikâyesi) Öğrenmeliydim (gereklilik kipinin hikâyesi) Rivâyet kipi ile oluşturulanlarAna kipin sonuna -miş ekleyerek oluşturulur:
Bakarmış (geniş zamanın rivâyeti) Yazacakmışsın (gelecek zamanın rivâyeti) Boyuyormuş (şimdiki zamanın rivâyeti) Bulaymış (istek kipinin rivâyeti) Şart kipi ile oluşturulanlarAna kipin sonuna -se ekleyerek oluşturulur:
Atıyorsa (şimdiki zamanın şartı) Alacaksan (gelecek zamanın şartı)Emir kipinin bileşik zamanı yoktur. İstek ve dilek-şart kiplerinin şartı yoktur. Görülen geçmiş zamânın ise rivâyeti yoktur.