Cevap :
PARALEL VE MERİDYENLER
Nasıl ki şehirdeki bir evi bulabilmek için mahalle, cadde, sokak ve ev numarası gibi
unsurlara ihtiyaç varsa Yerküre üzerindeki herhangi bir yeri bulabilmek için de hayalî
çizgilere (koordinat sistemine) ihtiyaç vardır. Bu nedenle Yerküre’yi enine ve boyuna
kesen paralel ve meridyenler tespit edilmiştir.
Yukarıda haritada görüldüğü gibi her ülkenin yeri paralel ve meridyen derecelerine göre rahatlıkla bulunabilir.Paralel ve meridyenler dünya üzerindeki adres bilgileri gibidir.
1. PARALELLER
Kutuplara eşit uzaklıktaki noktaların birleştirilmesiyle elde edilen hayali çembere Ekvator denir. Engeniş paralel dairesi olan Ekvator yerküreyi Kuzey Yarımküre ve Güney Yarımküre olmak üzere iki eşit yarımküreye böler. Ekvator’a paralel olarak çizilen hayali çemberlere paralel denir.
Dünya üzerindeki bir noktanın Ekvator’a olan uzaklığının açı cinsinden değerine enlem denir. Enlem herhangi bir noktadan yerin merkezine çekilecek dikey bir çizgiyle Ekvator düzlemi arasındaki açıdır. Enlem, derece, dakika ve saniye olarak ifade edilir. Ankara yaklaşık 39° 56’ kuzey enlemi üzerinde bulunur.
Paralellerin Özellikleri:
1.En büyük paralel dairesi olan Ekvator, başlangıç paralelidir.
2.Ekvatorun kuzeyindeki 90, güneyinde 90 olmak üzere 180 paralel vardır.
3.Dünya’nın şeklinden dolayı, Ekvator’dan kutuplara doğru gittikçe paralellerin
boyları kısalır ( Ekvator 40 076 km, 15° paraleli 38 000 km, 30° paraleli, 34 700 km, 45° paraleli, 28 450 km, 60° paraleli 20 000 km, 75° paraleli 10 400 km’dir.
Kutup noktalarının boyutu sıfırdır.).
Ankara’dan 78 paralel güneye gidersek 78-39 = 39° güney paraleli olur. (Bugüne
kadar çıkmış tek soru tipi)
Enlemin etkileri
İklimi Güneş ışınlarının geliş açısını Gölge boyunu Sıcaklık dağılışını Buharlaşmayı Yağış çeşidini ve rejimini Akarsu rejimini Toprak çeşidini Tarım ürünlerinin çeşitliliğini Kalıcı kar sınırının yüksekliğini Dünyanın dönüş hızını Deniz suyunun tuzluluk ve sıcaklığını Gece ile gündüz arasındakizaman farkını Yerleşme ve tarım faaliyetlerinin üst sınırın Yerleşme biçimini Nüfus dağılışını Sanayi faaliyetlerini Bitki örtüsünün çeşitliliğini,
K-G yönünde geniş alan kaplayan ülkelerde iklim çeşitliliği fazla olduğundan bitki ve
tarım ürünlerinin çeşitliliği de artar. Özellikle iklim ve bitki çeşitliliği Ekvatoral ve Kutup
kuşağı arasındaki geçiş özelliği taşıyan Orta kuşakta artmaktadır. Ülkenin D-B
doğrultusunda geniş alan kaplaması iklim çeşitliliğine neden olmadığı için bitki ve
tarım ürünleri çeşitliliğine neden olmaz.
KYK’de görülen iklim ve bitki türlerinin benzeri GYK’de görüldüğü için iki yarımkürede
uzanan alanlardan sadece birisi alınır.
2. MERİDYEN - BOYLAM
Bir kutuptan diğerine ulaşan ve paralelleri dik açıyla kesen hayali çizgileremeridyen denir.
Dünya üzerindeki herhangi bir noktanın, başlangıç meridyenine olan uzaklığının açı cinsinden değerine boylam denir. Boylam herhangi bir noktadan yerin merkezine çekilecek dikey bir çizgiyle başlangıç meridyeni arasındaki açıdır.
Derece (°), dakika (’) ve saniye (”) olarak ifade edilir.Bir yerin boylam derecesi verilirken
Başlangıç meridyenine göre doğuda veya batı’da olduğu belirtilmelidir.
Örneğin Ankara, 32°53’doğu boylamındadır. Boylam da pratikte meridyenle aynı anlamda kullanılır.
Meridyenlerin Özellikleri:
1.Başlangıç meridyeni, İngiltere’de Londra yakınlarındaki Greenwich kasabasındaki aynı adla anılan gözlem evinden geçen meridyen yayı olarak kabul edilir.
2.Meridyenler K-G yönünde uzanırlar.
3.Greenwich’in doğusunda 180, batısında da 180 olmak üzere toplam 360 tane meridyen yayı vardır.Doğusundakilere doğu meridyenleri, batısındakilere batı meridyenleri denir.
4.Meridyenlerin boyları (20 004.5 km) birbirine eşittir.
5.İki meridyen arasındaki mesafe Ekvator üzerinde 111 km’dir. Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe bu mesafe azalır ve bütün meridyenler kutup noktalarında birleşirler. (0° 111 km,10° 109 km, 20° 104 km, 30° 96 km, 40° 85 km, 50° 71 km, 60° 55 km, 70° 38 km, 80° 19 km, 90° 0 km)
6.Ekvator bir daire olduğu için iç açılar toplamı 360° dir. Her dereceden bir meridyen yayı geçmektedir.
7.Meridyenlerin dereceleri başlangıç meridyeninden doğuya ve batıya doğru gittikçe artar.
8.Her meridyenin bir karşıtı (antimeridyen) vardır. İkisi birlikte bir çember oluştururlar. Bir meridyenin karşıt meridyenini bulmak için verilen meridyen 180’den çıkarılır. Karşıt meridyen daima farklı yarım kürededir.
Örneğin 35° batı meridyenin karşıt meridyeni:
180–35=145° doğu meridyenidir.
Örneğin başlangıç meridyenin (0°) karşıtı, 180° meridyenidir. İstanbul üzerinden
geçen 29° doğu meridyeninin karşıtı 151° batı meridyenidir.
9.Bir meridyen üzerindeki tüm noktaların yerel saati aynıdır.
10.Ardışık iki meridyen arasındaki yerel saat farkı 4 dakikadır.
Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki bir tam dönüşünün 24 saat olmasından dolayı,
komşu iki meridyen yayı arasındaki zaman farkı 4 dakikadır (24x60 = 1440 dak.
1440/360 = 4 dak.). kaynakçahttp://cografyalise.blogcu.com/paralel-ve-meridyenler-yerel-saat-hesaplamalari/3829084