Cevap :
Kadınlarımız özellikle işgalleri, itilaf devletlerin protesto mitinglerine oldukça kalabalık büyük kitleler halinde katılmıştır. Sadece katılmakla kalmamışlar mitinglerin bazılarına konuşmacı olarak katılmış ve konuşmalarıyla hafızalarda kalmışlardır. Balkan Savaşı yıllarında Müslüman Türkler’e yapılan soykırımı protesto eden kadın konuşmacılarımızdan bir kısmının da katıldığı bu mitinglere katılan konuşmacılar, Halide Edip, Naciye Hanım, Zehra Hanım, Saime Hanım, Şükûfe Nihal Hanım, Nakiye Hanım ve Melek Hanım gibi tanınmış şahsiyetlerdir . Bunlardan daha öncede bahsettiğimiz Nakiye Hanım 21 Mayıs 1919 tarihli Darülfünun Muallimleri Toplantısı’nda bir konuşma yapmıştır. Konuşmasında işgalleri kınamış ve Avrupa devletlerinin adaletten uzak bir uygulama içerisinde olduklarını söylemiştir. İzmir’in işgaline karşı çıkan ve kadınları vatanları için ölmeye davet eden Nakiye Hanım, 13 Ocak 1920 tarihinde Sultan Ahmet Mitingi’nde de vatanın kurtuluşu için kadın-erkek hep birlikte mücadele edileceğini söylüyordu.
İstanbul’da düzenlenen mitinglerin haricinde Anadolu’ya geçenlere yardım eden Nakiye Hanım 8 Şubat 1935 yılında iki dereceli seçim sistemi ile V. Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne seçilen 18. kadın milletvekili arasında yeralmıştır. Bu da bize Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında görev yapan kadın milletvekillerimizin mücadeleci aydın kadınlar arasından seçildiğini ispatlamaktadır.
Milletvekili olarak Meclis’te temsil edilmeden önce siyasi istekleriyle tanınmış bazı aydın kadınlarımız parti kurma faaliyetlerinde de bulunmuştur. 1923 Halk Partisi’nin kurulduğu günlerde kadınlar Halk Fırkası adıyla bir teşkilat kurmuşlardır. Bu teşkilat daha çok kadınhaklarını savunan bir partiden çok kadının sosyal, ekonomik ve siyasi bakımdan yükselmesini hedefleyen bir dernek şeklindedir. Buna rağmen tepkiyle karşılanmış ve tepkilerin fazlalığı yüzünden faaliyet gösteremeden kapatılmıştır. Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti’nin yerine kurulmaya çalışılan bu partinin Halk Partisi’nin kuruluş günlerine rastlamasının yanısıra bir kadın partisinin kurulması faaliyetlerini yöneticilerin benimsememesi de kapatılma sebebi olmuştur.
Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti, vatanın kurtuluşunu amaçlayan bir dernek olmakla beraber dönemin kitlesel kadın hareketlerini yönlendirmiştir. İstanbul Hükümeti’nin aldığı, “direnmeyiniz” kararlarına karşı çıkan, çeşitli kararlara katılan ve millî mücadeleyi destekleyen faaliyetlerde bulunan dernek, bu özelliği ile siyasi bir dernek olarak da değerlendirilmelidir. 5
Kadınlar Halk Fırkası girişiminin başarısızlığından sonra öncü kadınlar bir araya gelerek Türk Kadın Birliği adıyla yeni bir dernek kurmuşlardır.6 Türk Kadın Birliği, Cumhuriyetle birlikte başlayan inkılap hareketlerini yönlendiren faaliyetlerde bulunan derneklerden biridir.Kadınları meslek sahibi yapmak amacıyla kurslar düzenlemek, inkılapları topluma tanıtmak, toplantılarıyla kadınları bilinçlendirmek veinkılaplara sahip çıkmalarını sağlamaya çalışmak faaliyetlerinde bulunan dernek, yenilik taraftarı faaliyetleriyle tanınmıştır. Kuruluşundan kısa bir süre sonra kadınlar lehinde siyasi istekleriyle dikkat çeken ve kadınların siyasete katılmasının gerektiğini savunan dernek, bu konudaki siyasi isteklerini 1926 ve 1927 yıllarında arttırmıştır. Kadınların siyasi isteklerini kamuoyuna duyuran ve yönetmeliğini değiştirerek Türkiye’nin ilk siyasi kadın derneği haline getiren dernek, isteklerinin aşırı bulunması üzerine kapatılma tehlikesiyle karşılaşmıştır.
Buna rağmen faaliyetini sürdürmüş ve döneminin kadın hareketlerini temsil eden kadın derneği olmuştur.
1930 yılında Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk’ün direktifleriyle Türk kadınına belediye seçimlerine katılma hakkı verilirken Türk KadınBirliği faaliyetleri en üst seviyeye ulaşmıştır. Cumhuriyet Halk Fırkası’na yazılan kadın üye sayısı arttırılmış, belediye seçimleri için kadınadaylar sağlanmaya çalışılmıştır. Dönemin yayınlarında sık sık kadınları siyasi ortamda yer almaya davet eden yazılar yayınlanmıştır. 7 25 Birinci Kanun 1934 tarihinde Yozgat’ta kadınlar, halk evinde toplanarak yazılmaya devam etmektedirler. 8 18 Birinci Kanun 1934 Maraşkadınları bugün de budun evinde büyük bir toplantı yaparak coşkun söylevlerden sonra fırkaya yazıldılar. Atatürk’e, General ismet Paşa’ya veFırka Genel Sekreteri Recep Bey’e tel yazıları gönderdiler. Bayanlar saylav seçimi için var güçleriyle çalışmaktadır. 9
Siyasi hakların verilmesi tamamlandıktan sonra Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde yer alan kadın milletvekili adaylarının mesleklerinde öncü, batılaşmayı simgeleyen kadınlar olmasına özen gösterilmiştir.Türk istiklal Savaşı yıllarında aktif görev yapmış, İnkılapları benimsemiş vedesteklemiş ailelerin kadınları tercih sebebi olmuştur. Çeşitli derneklerde görev yapan ve parti üyesi olan kadınlar arasından seçim yapılırken, Cumhurbaşkanı M. Kemal Atatürk’e yakın çevreden olmalarına da dikkat edilmiştir. Milli vasıfların, çalışkanlığın ve başarının simgesi olan bu kadın adaylar politik özelliğe sahip değildir. Aynı zamanda muhafazakâr görüşlere de sahip değiller ve böyle bir görüntüleri de yoktur.
Genel seçimlerin resmi olmayan kesin sonuçlarına göre 23. dönemde Meclis’teki kadın ağırlığı arttı. 22. dönemde 24 olan kadın milletvekili sayısının yeni dönemde 46’ya ulaştı.
23. Dönem Meclisi’nde kadınlar daha çok milletvekili ile temsil edilecek. Yeni dönemde Meclis’e giren kadın milletvekilleri arasında, DTP’li bağımsız adaylar Aysel Tuğluk, Pervin Buldan, Fatma Kurtulan, Ayla Akat, Bengi Yıldız, Gülten Kışanak, Emine Ayna, Sevahir Bayındır bulunuyor. Meclis’e girecek isimler arasında ayrıca cumhuriyet mitinglerine ile öne çıkan Prof.Dr. Nur Serter ve Prof.Dr. Necla Arat da yer alıyor.
AKP’den Devlet Bakanı Nimet Çubukçu, eski bakan Güldal Akşit, eski milletvekili Halide İncekara, Fatma Şahin, genel başkan yardımcısı Nükhet Hotar Göksel gibi isimlerin yanı sıra Genel Başkan Yardımcısı Edibe Sözen, karikatürist Salih Memecan’ın eşi Mesude Nursuna Memecan, Mümtaz’er Türköne’nin eşi Özlem Piltanoğlu Türköne de Meclis’e girdi.
CHP’den ise 22. dönem Meclisinden Nevin Gaye Erbatur, Birgen Keleş, Özlem Çerçioğlu, Bihlun Tamaylıgil, Canan Arıtman gibi isimler yeniden Meclis’e girdi. CHP'den Baykal’ın danışmanı Nesrin Baytok ve Uğur Mumcu’nun eşi Güldal Mumcu da Meclis’e giren isimler arasında yer aldı.
MHP’den ise iki kadın milletvekili Meclis'e girdi. Bu isimler de eski bakanlardan Meral Akşener ile Şenol Bal oldu.
Yeni dönemde Meclis’te yer alacak kadın milletvekilleri:
1-Fatoş Gorkan (AKP),
2-Nevin Gaye Erbatur (CHP),
3-Ağrı Fatma Kotan (AKP)
4-Zeynep Dağı (AKP)
5-Nesrin Baytok (CHP),
6-Ayşe Akbaş (AKP)
7-Canan Candemir Çelik (AKP),
8-Selma Aliye Kavaf (AKP),
9-Gülten Kışanak (Bağımsız),
10-Aysel Tuğluk (Bağımsız),
11-Fazilet Dağcı Çığlık (AKP)
12-Fatma Şahin (AKP)
13-Özlem Müftüoğlu (AKP)
14-Edibe Sözen (AKP)
15-Mesude Nursuna Memecan (AKP)
16-Özlem Piltanoğlu Türköne(AKP)
17-Ayşe Jale Ağırbaş (CHP)
18-Fatma Nur Serter (CHP)
19-Nimet Çubukçu(AKP)
20-Ayşe Nur Bahçekapılı (AKP)
21-Canan Kalsın (AKP)
22-Bihlun Tamaylıgil (CHP)
23-Necla Arat(CHP)
24-Güldal Akşit(AKP)
25-Halide İncekara (AKP)
26-Birgen Keleş (CHP),
27-Meral Akşener (MHP),
28-Sebahat Tuncel (Bağımsız)
29-Nükhet Hotar Göksel (AKP),
30-Şükran Güldal Mumcu (CHP)
31-Şenol Bal (MHP),
32-Canan Arıtman (CHP),
33-Ayşe Türkmenoğlu (AKP),
34-Öznur Çalık, (AKP),
35-Durdu Özbolat (CHP)
36-Emine Ayna (Bağımsız)
37-Birnur Şahinoğlu (AKP)
38-Safiye Seymenoğlu (AKP)
39-Çağla Aktemur Özyavuz (AKP)
40-Gülşen Orhan (AKP),
41-Fatma Kurtulan (Bağımsız),
42-İlknur İnceöz (AKP)
43-Ayla Akat Ata (Bağımsız)
44-Bengi Yıldız (Bağımsız)
45-Sevahir Bayındır (Bağımsız)
46-Pervin Buldan (Bağımsız)
1935 yılındaki milletvekilleri:
1.mebrure gönenç
2.hatı çırpan
3.türkan örsbaştuğ
4.sabiha gökçen erbay
5.şekibe insel
6.hatice özgener
7.huriye öniz baha
8. fatma memik
10.fakiye öymen
11.benal nevzat iştar arıman
12.ferruh güpgüp
13.bahriye bediz morova aydilek
14.mihri pektaş
15.meliha ulaş
16.esma nayman
17.sabiha görkey
18.seniha hızal
