Koşma nedir ? kaç bölüme ayrılır cevaplarsanız sevinirim

Koşma, Türk Halk edebiyatında doğa, aşk, ölüm, ayrılık, yiğitlik, toplumsal olaylar gibi konuların işlendiği en sık kullanılan şiir türü. Dörtlüklerden oluşur. Dörtlük sayısı genellikle 3, 5 arasındadır. Hece ölçüsünün 6+5 veya 4+4+3 duraklı 11’li kalıbıyla yazılır. Şair koşmanın son bendinde ismini ya da mahlasını söyler. Koşmalar dile getirilen duygular ve söylenişlerine göre koçaklama, güzelleme, taşlama, ağıt gibi isimler alır. Karşılıklı konuşma şeklinde yani “dedim” “dedi” diye başlayan dizelerle de söylenebilir. Bu tür koşmalara “mürâcaa” ismi verilir. Bütün kafiyeleri cinaslı olan koşmalara “tecnis” denir.

Koşmanın Özellikleri:

1. Türk Halk edebiyatının en çok sevilen, en çok kullanılan nazım şeklidir.
2. Dörtlüklerle söylenir.
3. Dörtlük sayısı genelde 3 veya 5’tir.
4. Koşmalarda en çok 11’li hece ölçüsü kullanılır. 4+4+3=11 ya da 6+5=11.
5. Genelde yarım kafiye kullanılır.
6. Kafiye örgüsü; ilk dörtlük; aaab, abab, aaba veya abcb şeklinde olup diğer dörtlükler cccb, dddb şeklindedir.
7. Koşmada, tabiat güzellikleri, sevgi, ayrılık, yiğitlik, yakınma, ıstırap, eleştiri, hayata ait görüşler konu alabilir.
8. Genelde şiirin içinde özellikle de son dörtlükte şairin mahlası bulunur.
9. Dil sade, anlatım yalın ve içtendir.
10. Koşmalar işlenen konulara göre çeşitli isimler alır. Bunlar aynı zamanda âşık edebiyatı nazım türleridir.

Koşma Çeşitleri:

1- Güzelleme: Doğa güzelliklerini sevgiyle içe içe işleyen lirik şiirlerdir. Kadın, at gibi sevilen varlıkları övmek için söylenen koşmadır.

Dinleyin ağalar medhin eyleyim
Elma yanaklımın kara kaşlımın
O gül yüzlerine kurban olayım
Dal gerdanlımın da sırma saçlımın

Noksanî

Ulku1967 Ulku1967 · Answer 2 · 2012-11-11T21:50:11+02:00

1. KOŞMA: Hece ölçüsünün on birli kalıbıyla, (6+5 ya da 4+4+3) duraklı olarak söylenir. Halk edebiyatı nazım biçimlerinin en yaygını ve en sevilenidir. Dörtlük sayısı üç ile altı arasında değişir. Son dörtlükte ozanın adı(mahlası) geçer. Uyakların sıralanışı ilk dörtlük dışında, bütün dörtlüklerde aynıdır. Koşmanın uyak (kafiye) düzeni (aaab/ cccb; abab/ cccb; abcb/ dddb) biçimindedir. Koşma türleri, konu yönünden dört bölüme ayrılır:
a) Güzelleme:
Sevgilinin, bir doğa görüntüsünün, kısacası sevilen herhangi bir şeyin (at, ördek…) Övüldüğü lirik şiirlerdir.

b) Ağıt:
Bir kişimin ölümünden duyulan acıyı anlatan şirlere denir. Koşma biçimiyle de türkü biçimiyile de söylenir. Bu türe Divan şiirinde mersiye, İslamiyet öncesi Türk şiirinde sagu denir.

c) Taşlama:
Kişilerin, toplumsal olayların, bazı durumların olumsuz, kötü yanlarını yeren, eleştiren şiirlere denir. Bu türe Divan edebiyatında “hiciv”, Batı edebiyatında “satir”, çağdaş edebiyatta da “yergi” denir.

d) Koçaklama:
Kahramanlık, savaş, vuruşma üzerine söylenen epik şiirlerdir. Aşık edebiyatında Köroğlu veDadaloğlu bu türün en başarılı sanatçılarıdır.

2. SEMAİ: Hece ölçüsünün sekizli kaiıbjyla söylenir. Uyak düzeni ve dörtlük sayısı koşmayla aynıdır. Koşmada işlenen konular, semaide de vardır. Koşmaya göre daha hızlı ve kıvrak ezgisi vardır.

3. VARSAĞI: Çok yaygın değildir. Güneyde, “Varsak” boyu arasında, özet bir ezgiyle söylenen şiirlerdir. Varsağının ölçü ve uyak düzeni, semaiyle aynıdır. Ezgisi ve ilk dörtlükte, “bre, hey, behey” gibi ünlemlerin kullanılması yönünden semaiden ayrılır. Dörtlük sayısı genellikle üç ile beş arasındadır. Varsağıda da koşma ve semaideki konular işlenir. Varsağılar yiğitçe, mertçe bir havayla okunur.

4. DESTAN: Toplumu ilgilendiren savaş, eşkıyalık, deprem, ayaklanma gibi olaylar; cimrilik, dalkavukluk, mirasyedilik gibi toplumsal yergiler destanın konusu olabilir. Bir aşık edebiyatı türü olan destan ile İslamiyet öncesi Türk edebiyatındaki doğal destanları karıştırmamak gerekir. Destanlarda duygusal öğeler yoktur. Destanın uyak düzeni koşmaya benzer. On birli ya da sekizli hece ölçüsüyle söylenir. Halk edebiyatının en uzun nazım biçimi olan destanda dörtlük sayısı olayın uzunluğuna bağlıdır. Kendine özgü bir ezgisi vardır.