Fiillerin Anlam Özellikleri
Fiiller anlam özelliklerine göre iş, oluş ve durum bildirirler.
1- İş (Kılış) Fiilleri
Öznenin iradesiyle, bir nesne üzerinde gerçekleşen, öznenin nesneyi etkilediğini ve o nesnenin de etkilendiğini gösteren fiillerdir.
Ör: Bilgisayarı çocuklar bozdu.
Fiil “bozdu”dur. “Kim bozdu?” dersek “çocuklar” cevabını alırız, “Neyi bozdu?” sorusuna da “bilgisayarı” cevabını alırız. Yapılan iş bilgisayar nesnesi üzerinden gerçekleşmiştir.
İş fiilleri “kimi” ve “neyi” sorularına cevap verir.
Ör: taşıyor, yazdık, açmalıyız, anlatsak, görelim, bilmişler, siliyordu...
2- Durum (Hareket) Fiilleri
Eylemde nesnenin etkilenmediği fiillerdir. Durum fiilleri “kimi” ve “neyi” sorularına cevap vermezler. Öznenin süreklilik gösteren bir durumunu anlatan fiillerdir.
Ör: Sınıfın ortasında durmuş. Fiil “durmuş”tur. “kimi” ve “neyi” sorularına cevap alamayız. “Durma” belli bir süre devam etmektedir.
Ör: Uyumak, uyanmak, ölmek, susmak, oturmak, yatmak, uzanmak...
3- Oluş Fiilleri:
Bunlar da bir nitelik değişikliği, yani bir durumdan başka bir duruma geçildiğini veya geçilmekte olduğunu bildirirler.Gerçekleşmelerinde öznenin doğrudan etkisi yoktur.
Daha çok “kendiliğinden olma” söz konusudur.
Ör: Bahçedeki ağaçlar yeşermiş. “yeşerme” ağacın bir etkisi yoktur. Yeşerme kendiliğinden olur.
Ör: Solmak, büyümek, bayatlamak, yeşermek, uzamak...
